Tefeci ve Karısı Tablosunun Anlamı Nedir ?


Massys'in (bazı kaynaklara göre Matsys, Metsys veya Matsijs) eseri 16. yüzyıl'da Kuzey Hollanda ve Flaman bölgesinde yayılan Tür Resmi'nin (Genre Painting) etkili örneklerinden biridir. Amacı günlük yaşamdan bir kesit veya özel bir gruba, türe ait görünümleri sunmak olan Tür Resmi bu eserde bir tefecinin dükkanındaki işleyişi yansıtmaktadır.


Flaman bölgesinin önemli liman şehri olan Anvers, özellikle dönemde İspanyol Engizisyonundan kaçan güneyli göçmenlerin etkisi ile gelişmiş ve büyümüş durumdadır. Göç ve uluslararası ticaret sebebiyle artan Anvers'in yabancı nüfusu, para değiştiren ve para borç veren tefecilerin de şehirde artmasına sebep olmuştur. Eserdeki tefeci çifti asil bir sınıfın göstergesi giysiler içinde değillerse bile giysileri belirli bir mali gelire sahip Anversliler olduklarını yansıtacak özendedir.

Tefeci elindeki ufak terazi ile altın paraların ağırlıkları ölçerek onları kontrol etmektedir. Günlük hayatının bir parçasını gözlemdiğimiz tefeci işine yoğunlaşmış durumdadır. Hemen yanındaki karısının önündeki  kitabın sayfalarını çevirdiğini görürüz. Kitabın sayfasındaki Meryem ve İsa resminden kitabın dini içerikli - muhtemelen bir dua kitabı - olduğu anlaşılır. Fakat, tefecinin karısı kitabın sayfalarını çevirirken aslında kitapla çok da ilgili görünmemekte, kocasının yaptığı işi ilgi ile izlemektedir. Kadın ruhani görevi olan dini kitabı okumayı bırakmış, dünyevi işlere dalmıştır. Dünyevi şehveti ve maddiyatı simgeleyen altın ve inciler kadını cezbetmekte ve onu günaha sevk etmektedir. Bu şekilde ressam izleyicisine ruhaniyetin önemine dair dini bir ders vermektedir.

Kadının elindeki renkli resimlere sahip bu dini kitap ayrıca tefeci ailesinin mali gücünü vurgular. Nitekim, eserin yapıldığı dönemden öncesinde keşfedilmiş olmasına rağmen matbaanın o dönemde kitaptaki renkli resmi kopyalaması mümkün değildir. Bu da kadının elindeki kitabın elde resimlenmiş, el yazması son derece değerli bir kitap olduğunu gösterir.

Masada ayrıntılı olarak resmedilmiş eşyalar Kuzey Rönesansı'nın incelikli biçimde resmetmeyi seven tarzını yansıtır. Ön plandaki kapaklı camdan kadeh, yüzükler, altınlar, metal kutu ve kitap en ince ayrıntılarına kadar özenle betimlenmiştir. Masadaki bir diğer dikkat çekici öge seyirciye dönük biçimde duran dışbükey aynadır. Dikkatlice bakıldığında aynadan bir pencere ve önünde oturan kırmızı başlıklı bir adam görünümü yansıdığı görülür. Bu dışbükey ayna, tıpkı daha önceden Van Eyck'ın kullandığı gibi mekanın göremediğimiz - seyirci tarafındaki - kısmını gösterir. Bu sayede masanın karşısında bir pencere bulunduğu, önündeki adamın ise muhtemelen tefecinin masasındaki altın ve incileri para ile takas etmek üzere dükkana getirmiş bir müşteri olduğu anlaşılır.

Aynanın önplanda sağladığı bu derinlik artışı, geriplanda da dükkanın açık kapısı ile sağlanır. Sağ arkadaki aralık kapıdan görülen sokak ve konuşan adamlar eserin geriplana doğru da derinleşmesini sağlar; ve bu sayede ressam eserini çift yönlü genişletmiş olur.


Dükkanın arkaplanında görülen raflardaki eşyalar kuzey sanatının sıklıkla kullandığı sembolik dini referanslar barındırır. Üst rafta solda Meryem'in saflığını simgeleyen şeffaf su karafı ve şeffaf bilyelere sahip dua tesbihi görülür. Hemen sağda ise Adem ve Havva'nın İlk Günah'ına bir gönderme olarak yorumlanabilecek bir meyve görülür. Bu günah meyvesi Meryem'e ve dolayısıyla dine giden yolu engellemektedir. Öte yandan bir mandalinaya benzeyen bu meyvenin dönem Flaman ülkesinde nadir bulunması sebebiyle zenginlik göstergesi olması da muhtemeldir. Bir diğer dini simge ise kadının arkasında görülen ölümün ve yaşamın geçiciliğinin simgesi sönmüş mumdur. İnci ve altınlara - dolayısıyla dünyevi yaşama - dalıp gitmiş olan kadın arkaplandaki ölümü tamamen unutmuştur.


Konum: Louvre Müzesi "Musée du Louvre", Paris
Tarih: 1514


Dönem: Rönesans


Alt Grup: Kuzey Rönesansı "Northern Renaissance"