Agnus Dei Tablosunun Anlamı Nedir ?

Zurbarán'ın karanlığın ortasında zeminde yatan bir kuzuyu resmettiği eseri son derece basit görünümüne rağmen incelikli anlamlar taşır. Sanat tarihinin bu en popüler kuzusu ressamın dini amaçlı ürettiği eserlerinden biridir.

Eserde yerde uzanan kuzunun ayakları bağlanmış, kurban edilmeden önce yerde yatar halde bırakılmış olduğu görülür. Debelenip hareket etmediği belli olan kuzu kaderine boyun eğmiş, kurban edilmeye hazır bir görünüm sergiler.

Agnus Dei ismi Latince "Tanrı'nın Kuzusu" anlamına gelmektedir. Hristiyanlık inancına göre İsa Tanrı'nın kuzusudur. Adem ve Havva tarafından işlenmiş İlk Günah (Original Sin) yüzünden insanlar günahkar doğmaya mahkum olmuşlardır. Fakat, Tanrı, kendi oğlu İsa'yı dünyaya gönderip sonrasında da çarmıhta gerilmesine sebep olarak onu insanlığın bu günahını temizlemek için kurban etmiştir. Dolayısıyla İsa insanlık için kurban edilen bir kuzudur.

Eserde görülen ayakları bağlanmış, kurban edilmeye hazır kuzu da İsa'nın kurban edilişine dair bir semboldür. Kuzunun kasılmamış bacakları rahatlığının ve uysallığını göstergeleridir. Kuzunun çırpındamadan sakin biçimde uzanmış olması, İsa'nın çarmıha gerilerek kurban edilmek olan kendi kaderini huşu içinde kabullenmiş olmasını yansıtır.

Eserdeki kuzu durumundan neredeyse hiç etkilenmemiş gibi uzanmaktadır. Fakat, bu kayıtsızlık aslında ölüme teslim oluşuna dair de bir gösterge olabilir. Ayakları bağlanmış kuzunun sakin hali, yumuşak beyaz kürkü ile de birleşerek seyirci üzerinde alçakgönüllü ve uysal bir tutum algısı yaratır, ki bu da İsa'nın alçakgönüllülüğüne ve ölümünü kabullenişine bir göndermedir. Yukarıdan kuzunun üzerine düşen ışığın Tanrı'nın oğluna duyduğu sevgi ve merhametin bir göstergesi olduğuna inanılır.

Eserin altı farklı versiyonunu üretmiş olan Zurbarán, farklı versiyonlarda ufak değişiklikler yapmıştır. Kuzunun başına bir hale eklemek, veya alt kısımda İncil'den alınma bir açıklama eklemek ressamın yaptığı bazı küçük ikonografik değişikliklerdendir. Fakat, söz konusu eser bu altı versiyonun sonuncusu ve en etkili olanıdır. Bu versiyonda ressam kuzuya boynuzlar ekleyerek daha görkemli göstermek istemiştir.

Agnus Dei - Zurbarán

Agnus Dei - Zurbarán

Ressamın olgunluk dönemine denk gelen eserde ne bir açıklama, ne de kuzunun kutsallığını gösteren bir ayrıntı bulunur. Dolayısıyla, tek yönden gelen bir ışıkla aydınlatılmış bu çaresiz kuzunun seyirciye daha etkili bir görsel sunması ve onunla doğrudan iletişime geçip seyirci üzerinde empati yaratması çok daha kolay olmaktadır. Sanat tarihinde birçok farklı ressam tarafından işlenmiş olsa da  Agnus Dei, görsel nitelikleri ve çarpıcı betimlemesi sayesinde en çok Zurbarán'ın eseri ile akıllarda kalmıştır.

Konum: Prado Müzesi "Museo Nacional del Prado", Madrid
Tarih: 1635-1640
Dönem: Barok
Alt Grup: İspanyol Barok "Spanish Baroque"