Maude Adams Jan Dark Rolünde Tablosunun Anlamı Nedir ?


Art Nouveau (Yeni Sanat), 19. yüzyılın sonunda Avrupa ve Kuzey Amerika'da popüler olmuş, görsel sanatlar ve mimaride yeni bir tarz gelişmesine neden olan sanat akımıdır. Art Nouveau'nun amacı daha çok dekorasyon üzerine kurulu yeni bir uluslararası tarz yaratılması idi ve aslında daha çok Sanayi Devrimi'ne bir yanıt niteliği taşıyordu. Gelişen teknoloji ve sanayileşme ile birlikte seri üretim yaygınlaşmış ve birbirinin kopyası ürünler üretilmeye başlamıştı. Oysa sanatçıların ve tasarımcıların bir kısmı bu seri üretim ürünlerin "bayağı"lığından son derece rahatsızdı. Bu sanatçılar zaman içinde yüksek estetik kaygılarla el işçiliği ve dekorasyonu ön plana çıkaran incelikli tasarımların binalara, günlük eşyalara, giysilere, kumaşlara, takılara ve resimlere yansıtılabildiğini gösterdiler. Doğadan ilham alan Art Nouveau sanatçıları bitkisel motifleri, çiçekleri, kadın figürlerini ve kıvrılıp bükülen çizgileri eserlerinde kullandılar ve Klasikçilik'in statik formlarda kullandığı ögeleri doğanın dinamik kuvvetleri ile dile getirip canlandırdılar. Gelişen teknoloji ile birlikte dökme demir ve camın da incelikli olarak işlenebilmesi sayesinde ortaya dekoratif içeriği yüksek, incelikli ve zarif tasarımlara sahip objeler ve resimler ortaya çıktı.


Art Nouveau tarzda yazı masası
Art Nouveau tarzda vitrin


Art Nouveau tarzda tasarlanmış bir salon ve mobilyalar - Orsay Müzesi, Paris

Art Nouveau tarzda tasarlanmış Paris Metro istasyon girişlerinden biri, Paris
Çek ressam ve tasarımcı Alphonse Mucha Art Nouveau akımının en önemli temsilcilerindendir. Paris’te yaşadığı dönemde ünlü tiyatro oyuncusu Sarah Bernhardt için yaptığı poster resimlerle dikkatleri üzerine çeken Mucha, hayatı boyunca sahne sanatları için posterler hazırlamaya devam etti.


Kamelyalı Kadın
"La Dame aux Camelias" - Mucha
Gismonda - Mucha (1894)

Schiller'in Orleanslı Kız "Die Jungfrau von Orleans" isimli trajedisinin Harvard Üniversitesi Stadyumu'ndaki galası öncesinde eserin posteri Mucha tarafından hazırlanmıştı. Fransızlar'ın ünlü kadın kahramanı Jan Dark'ın "Joan of Arc" hayatını konu alan oyunda başrolde oynayan dönemin ünlü Amerikalı oyuncusu Maude Adams posterde yer almaktaydı. Mucha aynı zamanda eserin set ve kostüm tasarımlarında da yer almış ve yönetmenlik danışmanlığı yapmıştır.

Jan Dark, Yüzyıl Savaşları boyunca İngiltere'ye karşı ülkesi Fransa'ya manevi anlamda büyük destek olan ve Fransa'nın dört bir yanında ünlenen bir genç kızdır. 12 yaşındayken önsezi yoluyla Azize Catherine'in ruhu ile iletişime geçtiğini ve Tanrı'nın ondan Fransa'yı kurtarmasını istediğini söyleyerek kendisini savaş cephesine atan Jan Dark, 16 yaşında İngilizler'e karşı cephede savaşır. İngilizlere esir düştükten sonra, erkek giysileri giyip savaşan ve gaipten sesler duyan bir kâfir olduğu öne sürülen Jan Dark 19 yaşındayken diri diri yakılır. Jan Dark ölümünden 490 yıl sonra ölüm kararını veren aynı kilise tarafından azize ilan edilmiştir.

Mucha eserinde Jan Dark'ın memleketi Lorraine'de kırlık bir alanda Azize Catherine'in ruhu ile ilk kez karşı karşıya geliş anını resmetmiştir. Resimdeki bahar dalları ve kır çiçekleri Jan Dark'ın içinde bulunduğu atmosferi betimler. Geri planda yeşil renkli yüzü ve bacağının bir kısmı görünen Azize, Jan Dark ile temasa geçmiş ve onu dehşet içinde bırakmıştır.

Resimde çiçeklerin, otların, ve kumaşların incelikli tasarımı, kıvrımları ve zarif duruşları Art Nouveau'nun temel özelliklerini yansıtır. Dekoratif amaçlı postere yerleştirilmiş olan çerçevenin üstte sağ ve solunda yer alan semboller Fransa'nın simgesi olan "Fleur de Lys"dir. Zambak çiçeğinin görünümünü yansıtan bu sembolün yanısıra posterin dört bir tarafı beyaz zambaklarla süslenmiştir. Eserin incelikli tasarımının yanısıra Mucha'nın Maude Adams'ı resmetmedeki başarısı da gözden kaçmaz.


Maude Adams (1892)
Konum: Metropolitan Sanat Müzesi "Metropolitan Museum of Art", New York
Tarih: 1909
Dönem: Modernizm
Akım: Art Nouveau